Ralhrang nih Chinram le Chin ralkap camp lak dingah Gangaw lei in luh hnawh an timhnak sau ngai nain YDF lei nih an nunnak le an innlo kaang dih tiangin an kham le an kai kho ruam lo. Ralhrang nih lam aa hunnak an kawl tthan i Kalay in Falam lei hi awngkua kaupi a um ko ti an hmuh hnuah tuhi Falam pengchung an lut cang ti si. Raltuk le ralkap dirh hi online in silo in atak in ttuan haumi a rak si.
Cucaah Tedim PDF, ZRA le ZFU nih an kham khawh lo caah tucu CNO/ CNDF kutchung ah ralhrang motor 10 le tank 2 a hun um cang. CNDF nih an kham khawh, tukdoh hna ahcun mah ralhrang hna hi Chin ralkap camp an phan kho lai lo tinak a si. Kan khuapi le kan innlo thaap ngam in ral kan tuk hau cang. Mah cu Chin ralkap diktak nih a ttuan dingmi rian cu si.
Kawl rallokap nih uknak an lak hoi caah Myanmar ram hmailei kong cu a mui ngaingai ko. Mipi dothlennak nihhin kan tei taktak te lai maw? Asiloah tlukceo(draw) dah kan si te hnga i cabuaicung biaruahnak ah kan kir than te hnga? Asiloah Min Aung Hlaing nih a kan tei thai hnga i muihnak tangah kumsaupi a kan pilpi hoi lai dah? Soviet Union bang ram tampi ah aa thencheu te lai maw? Asiloah Federal ram cu dah kan hei ser khawh ko hnga?
Asiloah confederation phun hna vanthat ah kan phan kho hnga maw? Asiloah unitary tlaihhip uknak phung ahcun dah kan izelh ko rih kun hnga? Dothlennak a dih in a phichuak pakhatkhat tal ah kan hei tlak/ton te dingmi(scenario) phun 5 in ka hun langhter (atanglei ah cabuai). Phun 1nak –Panglong Minthut hlan dirhmun kir: Tutan kan dothlennak mipi ralpi (civil war) a zualhma tuk ahcun rampi a rawk dih (failed state) khomi a si.
Cu ti a si ahcun miphun/ramthen tampi cu Panglong hnatlaknak kan rak ser hlan (pre-panglong) asiloah Mirang Pennak hlan i kanmah le kan miphun cio ukpennak tthing (sovereignty) kha khuakhirh zai an rel lai. Phundang in chim ahcun Panglong Hnatlaknak kan rak timi zong kha an kaltak lai i Soviet Union rampi a rak kuai i ram 15 ah aa chuah bantuk kan phan kho.
Asiloah Panglong bantuk a thar in kawh than i ram pakhat ser dingah zeizong vialte a thar in ceih i federation maw confederation ser a si kho. Phun 2nak–Panglong khuakhirh than: Tutan mipi dothlennak nih teinak tling a phanhpi khawh a si ahcun NUG le ramthen buu pawl (ICNCC, KPICT, KSCC, MSICC tbk) pawl ifonh in Federal rampi ser a si hnga. Asinain ramthen cheukhat nihcun federal si loin confederation deuh a duhmi an um thiamthiam lai.
Ram a daih bik can a phan hnga. Phun 3nak– Kum 1988/90 ralkap uknak ah kir: Rallokap nih aa tinhning in thil a kal kho lo i kum 2023 ah thimnak a tuah kho hnga lo nain uknak cu a tlaih thiamthiam fawn hnga. Cuti a si ahcun “zeihmanh aa hlei ti lo” tiin 1990 kum i ralkap uknak a thar in an rak fehter bantuk dirhmun ah a kan kirpi lai. Kum 2008 Phunghrampi zong a hrawh lawlaw lai i za-ah-za ralkap fangfak in a uk lawlaw lai.
Phunghrampi tialnak zong a thar in a thawk lai. Rampi buainak a dai hnga loh. Phun 4nak– 2008/2010 thlennak a thar in thawk: Hihi rallokap nih an kalpi duh taktakmi cu a si. NLD Suu Kyi nih uknak a van tlaih khan an roadmap ningin thil a kal ti lo i thlenremhnak (reform process) kha kum 2011 ah Thein Sein nih a rak tuah bantuk khan thawk than an duh __ anmah siarem tawkfang te lawng in innka awnh le remh.
Cucu an hlawhtlin ahcun 2023 thimnak an tuah lai i an duhmi party (USDP si dawh) kha teinak an hmuhter lai. Min Aung Hlaing nih term hnih (kum 2033, amah kum 77 a tlin tiang) tlaih a duh lai. Phun 5nak– 2020 thimnak phichuak ah kir than: Rallokap nih maw, NUG nih maw, 100% teinak hmuh ding an izumh lo tikah siseh, mipi kan temtuar tuk lai sianlo caah siseh, cabuai cungah biaruahnak ngei in remnak an ser ahcun ralkap uknak tlaih hlan (pre-coup period) kir than a si hnga.
Cuticun NLD nih 2020 thimnak phichuak ningin cozah a ser lai i Daw Aungsan Suu Kyi le ramkhel thongtla pawl an chuah hna hnga. Asinain 2008 Phunghrampi le NCA kha nunter than a si lai caah tlangcungmi le PDF & G-Z mino tampi nih an cohlang kho lai lo i buainak a dih taktak kho lai lo. Biafunnak: Profet kan si lo caah hmailei kong chimdik hi a har ngai. A bik in Myanmar ram kongah chimchung bia hi a dihlak ti awk in a palh zungzal theo.
Asinain dothlennak timi cu celhzuamnak(game) bantuk a si caah ‘tei’ asiloah ‘sungh’ asiloah ‘tlukceo’ timi pathum ah pakhat changchang kha a phichuak a si ko. Hi capar nih langhter a duhmi cu dothlennak a dongh tikah Chin miphun nih “zeizawn ahkhin dah va dir te usih ti kan duh?” timi ruahcia a herh zia kha a si. ‘Federal’ timi pakhat lawng ahrut thingfung tlaih in itlaih peng awk a tha thlu ti lo. Voi nolh ah cucu kan peh than te lai.
By. Salai Ceu Bik Thawng
Leave a Reply