
Hlawt A Tongmi Rohingya Phu Pawl Thaikulh An An Hmuh Hna
=======================
Malaysia lam kalnak ah puaisa pawl nih an hlawhmi Rohingya 59 cu Thairam ah a um mi tikulh pakhat ah ah an hmuhnak hna kong cu Thai ram in tuanvo ngeitu pakhat nih a chim. Hngachia pa 5 an itelnak mibuu phukhat cu Satun satate Khodaung tikulh cungah June hla ni 4 ah an hmuhnak hna kong cu Thai Police phu in tuanvo ngeitu pakhat nih a chim. Myanmar ramin Muslim tambik a si mi, mibuu tlawm phukhat a simi Rohingya a thawngleng hna cu kum fatin tiawk in an riahcaw he harsatnak a tong mi an si ii thla tampi roh le Thaikulh tanin Thai in Malaysia ram ah kal dingah aa zuam mi tampi an um hna.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
A tu Khodaung ah hmuh mi pawl cu Thai ram ah phung ning loin a luh mi an si tiah ceihhmai an si ii Biaceihzung ah kal pi hna in Kawlram ah an kuat khawh tthan hna tiah theih a si. Kan mah lei nih mibomhchanhnak peek in an mah pawl ccu puaisa pawl nih an chiah mi hna an si lo ah phung ning loin a luhmi dah an si timi zohfelnak kan ngei hna lai tiah Thai police phun nih an chim. Hi hna pawl nih ni 4 ni 5 hrawng eidin rawl ngei loin an um cang ti zongin an chim. Hi hna pawl nih Myanmar in Bangladesh puaisa cu U.S dollar 1100 peek in tilawng phum in chuahpi a si mi Rohingya minung 178 he a kal timi an si nak kong zong Thai police phu nih an chim.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
PDF caah timi meithal le thilri dangdang tampi kan tlaih hna tiah ralhrang nih Telegram in thawng an thanh., Yesagyo PDF nih Pago ram hrambunh Pyi PDF caah an hei kuat mi meithal 20 renglo, a kuan 4000 renglo, zenthong zei maw zat le thilri dangdang le a phurtu minung 4 zong kan tlaih hna tiah an langhter. Meithal an tlaih mi hi KIA nih an ser mi a si tiah an langhter chap. Hi meithal tlaih kongah Yesagyo le Pyi PDF hna nih zeihmanh chim mi na ngei lo. A liamcia May 13 zongah khan Shan ram ah hriamnam zei mawzat an tlaih cang hna i, PDF sin pek ding mi an si i, UWSA ser mi hriamnam a si tiah an rak langhter.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
KIO cozah Sianginn Tanghra sungh-awn result a chuakKachin Independence Organisation tangah Tanghra a phi mi sunh-awn a chuak. Camipuai a phi mi 2192 lak ah minung 1680 an awng i cu hna lak Distinction a hmu mi hi minung 300 leng an si tiah an thanh. Myanmar Red Cross Society nih Mindat khuapi chung ralzaam pawl Fang le phaisa bawmhnak an pek hna. MRCS nih hin Mindat khuapi chung um mi ralzaam camp 4 ah min cazin chungah rak telh mi poh bawmhnak an hmu tiah khuami pakhat nih a chim.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
Chinram (Chin State) cu tungvang karh meng 13,907 (sq.miles) or 36,019 (Sq.kilometre) le Acre 9,900,459 a kau mi ram, milu 503,849 (2017 milu rel) fai nih hngah mi ram le Chinmi phunteng 53 nih toh mi ram a si. A.D. 1300 hlan ah aho minung hmanh rak um bal lonak ram, “Ram Lawng” a si. Pu Chawn Kio nih cun, “Vawlei serka in ahohmanh um lonak ram, minung nehnang ngei lo ram,” a si a ti. Cu ram le hmun ah mahte khuakhan lairelnak nawlngei in kan i uk, aho miphun kut tang hmanh ah kan um bal lo. Leido ral cu a rak tho sawk, miphun phun khat in kan rak um kho fom lo! Miphun dang nih pen le uk kan duh lo ruangah Tuluk ram chuahtak in atu Chinram hi kan tlak. Culio zong ah miphun dang nih uk le pen a um lo, a duh zong kan duh hlei lo. 1890 miraang ralkap zarual Hakha an phak tikah a pachuak in miraang doh awk ah an chuak i an rak doh. Hriam le naam ai thlau tuk, hriamtlai minung ah an i thlau tuk ko sinain an rak tei hna lo, a dongh mawrawt ah a rem in an rem hna. Miraang ralbawi Gen. George White bang nih cun, “Ral ka tuk mi vialte lakah a thawng bik le tei har bik mi nan si,” a rak kan ti phah. Kan rak hman peng mi le ngeih peng mi mahte khuakhan lairelnak, nawlngeihnak, zalonnak, kan nunphung le kan caholh vialte miphun dang nih tlaihhip in hrawh, thencheu lai kan phan caah a man a fak tuk mi “dohthlennak” kan rak i thim kha a si.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
1890 hlan kha kanmah khua le ram cio ah ramuk bawi le khuabawi hruainak in kan i hruai. Miraang an kai hnu,1896 kum thawk in aanpei (British) rual nih a kan pen i cuticun miphun dang uknak tang ah kan tla lan. Kawlram pumpi dihlak kum 124 a pen hnu, 4 January 1948 ah “Zalonnak-Independence” a kan pek. Kan zalen cang lai kan ti lio ah, 12 February 1947 ni i miphun phun (4) fonh nih biahrennak catlap cung minthut vialte U Ne Win nih a hrawh riangmang i nihin tiang kan chaak a kan barh hi a si. Union (Panglong Agreement) dirhnak hrampi hnatlak ningin ram ai hruai khawh lo tikah tlangcung miphun hriamtlaih in dohthlennak tuah kan i domh. Miphun dang cu um rih seh, kanmah miphun zong, 1961 ah Pu Hrang Nawl hruainak in Chin Liberation Army (CLA) ti’n kan i thawk i 1988 ah Chin National Army/Front (CNF/A), tiah nihin tiang ralhrang kan doh lan. Nihin Pauchuah Dohthlennak (Spring Revolution) ah cun Chinland Defense Forces (CDF) tiang tho in ramchung ralhrang kan doh cang. Kawlram tuanbia ah a um bal lo mi ramchung ralhran chan kan phan.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
Kan mawh loh! Ralhrang uk-pennak doh in kum 70 lengkai ramchung ralthawh a si tikah, vawlei cung Civil War sau bik tuanbia tialtu a si. 1948, British pennak chung in luatnak kan hmuh hnu ah linsa ngai in dohthlennak voi thum (a tlangpi in) a cang. Cu hna cu – 8888 Revolution, Saffron Revolution le Spring Revolution an si. Nihin kan dohthlennak hi a voithumnak (Spring Revolution) a si i voidang nakin a linsa khun, ram mi lungrual in kan tang khun. Voidang dohthlennak cu kan chuah kho lo, kan lim kho lo. Tutan cu kan chuah lai. Khahlan dohthlennak ah a luang mi thisen, nihin a luang mi thisen vialte “man kan ngeihter lai.” “Hi ramchung ralhran kum 70 lengkai chung ah tutan Spring Revolution hi a fak bik a si ko lai, tiah ka ruah. Uknak lak (control power) 1st February 2021 in CDM (Civil Disobedience Movement) ai peh i hriamtlaih nih a zulh.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
Hriamtlaih in ramchung ralthawh a fah tikah ramchung khuapi in khuate ah, khuate in ramtang le ramdang ah dornak hmun kan khuar. UNHCR nih May 4 a thanh ning ah, “Ramkomh Kawlram buaibainak ruangah India phan mi dihlak hi 39,150 an si; Cu chung ah, a tlawm bik 3,197 hi Delhi hrambunh UNHCR panh in Ralzam (refugee sinak) an hal, Ralzam tam deuh zatuak 65 (%) tluk hi Mizoram i khuate ah siseh, chungkhat sin ah siseh, hawikom sin ah an um i, a dang zatuak 35 (%) tluk hi khuami le cozah nih bawmhnak in ser mi ralzam dornak hmun ah an um. Nihin tiang ah Ramkomh Kawlram pumpi ahhin, Ralzam 937,000 tluk um a si cang i, cuchung ah 590,000 hi February 1 Ralkap nih hramhram nawlngeihnak lak hnu in a zaam mi an si. Cun, 59,000 tluk hi Innpa ram a simi Thailand le India ah a zaam mi an si, tiah UNHCR nih cun a langhter (The Chinland Post tial mi).
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
Nun himnak kawl in tlikzam a hauh tikah, zuatkhalh tilva in inn le lo tiang kaltak a hau. Misual rual nih kan zeihmanh nganh an tim lo, kan ngeihchun vialte chuh le lak dih an zalh. Nihin dohthlennak ah inn le lo khangh le hrawh a cannak ah States 10 le adang (region) a si i fakkhun tuar hi Sagaing, Magwe, Chin le Kayah ah a si bik. 1st February 2021 thawk in 30th April 2022 chung ah an khangh mi report The Irrawaddy nih hitihin a taar: Sagaing -7,503, Magwe-2,131, Chin State-1,147 le Kayah-407, an si a ti. Data for Myanmar nih “April thla dongh tiang ah inn 11,417 khangh a si cang, tiah a thanh. Hi ahhin naihrawng May thla chung Falam peng uhkanghnak aa tel rih lo. CDM thawkka in minung 1835 leng thisen luang in an thi cang.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
Kanmah Chinmi thisa tampi ram le miphun kilvennak ah thisen a luang ve. Hi dohthlennak zoh tikah Chin State hi a temtuar bik kan si bantukin miphun ralkap nih venhim (control) bik a si ve. Phundang in kan chim ahcun, mahte khuakhan lairelnak tang ah kan um cang. Kan inn le lo cu an ciam, laitlai kan unau thisen a luang, sinain ralhrang nawlngeihnak a tlaunak ram ah cang. THE LAIRAM TIMES VOL 1 ISSUE 14 ( The Lairam Times cu Khuathlang Lairam Lawngtlai ah hrambunhmi kan si, Khuathlang Lairam ah Lai caholh karhchin seh tiah le Khuachak le Khuathlang Laimi i pehtlaihnak lam than chin seh tiah saduhthahnak he cazual chuahmi kan si. Crd-The Lairam Times
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/284657452_1681016442272828_5059752340808676620_n-300×173.jpg” alt=”” width=”300″ height=”173″ class=”alignnone size-medium wp-image-33784″ /></a>
Leave a Reply