
PDF Caah American Nih Hriamnam A Hlut Dingmi
Kawlram ramkhel kong relchap: Ralkap sermi Democracy hi Democracy Diktak asi maw? Democracy’ biafang cu Greek biafang ‘demokratía) in a rami asi i, a sullam cu ‘demo- mipi, kratia-nawlngeihnak’, “Mipi nawlngeihnak or uknak” ti asi. Democracy sullam cu a tak in hmuh khawh nakhnga: zalonnak (Freedom), itluknak (Equality), dinnak (Justice), phung nawlngeihnak (Rule of Law), zalong tein chimrel le ttial khawhnak (Freedom of expression), thimnak ah zalong tein i tel khawh le thimfung (vote) thlak khawhnak etc. hna cu aherh tukmi asi. Cun, democracy cu mi tam hruainak in i uk phung asinain, mi tlawm covo le himnak kha a upat i, a runven chih. Hi thil hna um loin Democracy cu a nung kho lo i, sullam a ngei kho lo.
Ralkap Cozah nih Democracy an timhtuah ning: Ralbawi Than Shwe hruaimi ralkap cozah nih Kawlram democracy caah zulh phung phun 7 an ngei. Cu an zulh phung cu General Khin Ngunt nih August 30, 2003 ah vawleipi theih in a rak thanh. Sikaan a ngeimi “Disciplined Democracy” kan ser lai tiah an ti. Cu zulh phung cu kan tlamtlinh cang tiah Than Shwe nih March 30, 2011, ram nawlngeihnak cu President Thein Sein haohami USDP cozah sinah a pek chanh cang. Zulh phung phun 7 ah pakhatnak i ceihhmainak (National Convention) cu 1993 ah an rak thawk. Ralkap upa, tlangcung upa hna le Suu Kyi hruaimi NLD an rak itel hna. Asinain, zalong tein chimrel khawhnak le, diknak le buaktlaknak aum lo. Ralkap nih anmah duhning in an kalpi caah NLD cu 1995 in an chuak. National Convention cu an kalpi kho tilo. Tikah 1996 in an ngol. 2004 in an thawk tthan. NLD party le tlangcung ramkhelbu hna i tel loin, ralkap duhnak in tuahmi phunghrampi cu 2008 May ah ‘Referendum’ an tuah. Referendum ah mizapi nih mah duhnak cu zalong tein vote pek khawh asi lo. Hramhram in “Yes Vote” thlakter asi. Ram mizapi lungtlinpinak vote (92.4 %) kan hmu tiah thawng an thanh.
NLD nih phunghram (Constitution) zohremh tthan ding, thongthlakmi hna chuah ding, thimnak dik le zalong in tuah khawhnak caah International zohpitu sawm hna dingin Ralkap cozah cu April 29, 2009 ah an hal. Cu an halmi cu UNO le vawleicung cozah US, UK hna zong nih an halmi asi. Asinain, ralkap cozah nih a zul duh lo. Aung San Suu Kyi cu thimnak ah itel kho lo dingin rap an fawih i, inntong ah an tlak tthan. Cu pinah phunghram in an khenkham rih. Cu ruangah NLD nih Election cu lungtlinlonak (Boycott) an tuah. Thimnak cu November 07, 2010 ah an tuah. Election cu, ralkap ttanhmi USDP nih (76.5%) in teinak kan hmu tiah an thanh ?han. Thimnak ah anmah tlin khawhnak caah kum 1993 ah General Than Shwe nih adirh mi USDA cu USDP ah July 6, 2010 an thlen. Hruaitu ah Prime Minister General Thein Sein an chiah i, ralkap bawi tampi an ralkap sinak in an chuak i, USDP an lut. Kawlram uknak cu phunghram ningin ralkap nawlngeihnak tangah um seh ti an saduhthahnak asi ko. Cu an saduhthahnak cu tlamtling tein an tuah khawh cang.
Ralkap Suaimi Democracy uknak phunghram (Constitution): Ram i hruainak a tthatnak le chiatnak cu phunghrampi (Constitution) ah aa hngat bikmi asi. Ralkap cozah nih kum 14 chung rau in a suaimi phunghram cu democracy phung ningin si loin, ralkap nawlngeihnak a pemi uknak phunghrampi tu asi. Cucu faing tein phunghram ah alang. Chapter I (b) ah ralkap cu ram uknak kongah biapi bik in hruaitu asi lai tiah ttial an thawk. Kawlram President cu raltuk lei ah thiamnak a ngeimi asi lai tiah Chapter II Article 59 (b) nih a ttial fawn. Article 361 nih Buddhist biaknak cu Kawlram biaknak lak ah biapi bik ah chiah asi tiah a ttial rih.
Cun National Defense Security Council (NDSC), ah ralkap bawibik kha nawlngeihnak sangbik a pek i, aherh caan poah ah ram nawlngeihnak lak khawhnak nawl pek asi. (Chapter XI, Article 110-114). Cun, ram phunghrampi cu Parliament member chungin 75% nih lungtlin lawng ah remh khawh asi (Chapter XII, Article 436). Thimnak tel loin Parliament le State, Region ah seat 25% cu ralkap vo ah an chiah (Chapter IV, Article 74). Phunghrampi cu remh khawh si hlah seh ti an duhnak asi. Ralkap sermi phunghrampi remh tthan ding cu thilhar tuk asi cang. Cucaah Kawlram democracy cu ram mipi nawlngeihnak democracy si loin, ralkap nih phunghram onh in an nawlngeihnak le pennak fehternak a pemi phunghrampi a si ning kha fiang tein a lang.
NUG, Bago Ramthen Uknak Sersiam Nak Ding Caah Nih KNU He Rian Kan Tuantii Lai, Bago ramthen uknak sersiam dingah KNU he timhlamhnak an ngeihtii nak kong cu NUG in Pyihtayyi le Luu-Hmuh vuanci U Lwin Ko nih a chim. ” A tu ah kan mah Sagaing ramthen, Magew ramthen hna hi an ttha ngai cang. Hmunhma 36 hrawng cu ttha tein ukkhawh a si cang. Mah ah 36 hmunhma lawng si loin uknak vun samh deuh a si. Uknak sersiamnak kongah a pahnih nak thim mi cu Bago ramtthen hi a si.
Bago remthen hi uknak sersiamnak in tuanvo laak cuahmah lio a si. EAO nih biatak tein ceihhmai cia mi a si cang. KNU lee NUG cu a fek mi raltuk cawntii nak. Ramkhel pehhtlainak zong a ngei cia mi kan si caah Bago ramtthen hi biatak tein timlamhnak kan ngei” tiah May thla ni khat ah a chim.
Bago ramtthen lawng si loin Irrawaddy ramthen zong Mipi uknak sersiamnak pehzulh in tuanvo laak ding a si i, NUG cozah nih a tu ah Pilot Project in Sagaing ramthen chungah uknak hmuhma 9 ah i hruai uknak, hmunhimnak, caan kar fimcawnnak tuanvo laak nak zong a hram domh a si cang tiah theih a si.
Myanmar American Forum nih tuanvo laak in tuah mi Global Myanmar Forum ah tonbiaruah ceihhmainak ah Operation Bago caah bomh hal piak a si i, tonbiaruahnak ngei caan zarh hnih chungah U.S dollar in ting thum leng hmuh a si tiah Myanmar American Forum nih thanhnak a tuah nakin theih a si.
Leave a Reply