Mipi Caah A Nunnak A Peek Mi; Om Ha Thang Nih A Thih Laiah An Kan Roh Tak Mi Bia!!

An Kan Liamtak Mi Om Ha Thang Nih A Chim Tak Mi Bia
=====================
” Dohthlennak tuah ah thih a si lo. DOhthlennak na tuah lo zongah ni, ni khatah cun na nunnak a liam ve te ko lai. Kan Thih ning cio i lo Ko hmanhsehlaw mipi tampi caah nun peek hi a thah deuh aa hlawk mi a si. : tiah tuni a nunnak a liam mi Om Ha Thang nih a rak chim mi bia si.

Catholic Biaknak chungtel a si mi Dominic Om Ha Thang cu a tu ah hngakchia pa 4, an nu cu kaltak ruangmang cang hna in mipi caah a nunnak a peek cang mi asi.A nih hi zarhpini fatin Bible relin thlacaam nak a tuah pengmi a si ii aa nuam pengmi pakhat a si tiah theih a si. ” Pathian sinah lungdai tein rak in din caang ko law, Tantak mi chungkhar Pathian nih tuarin khawhnak pee hram ko hna seh.

Relchap, (Photo a dang), Kawl Politic cu Kawl Caholh, Kawl Nunphung le Kawl Biaknak ah hram a thlak mi asi. Pagan SPH 1nk: Anawratha in aa thawk kan ti ko lai. Pagan SPH cu Ralbawizik zong an si chih. SPH Uknak kan ti ko nain; Ralkap uknak asi. David SPH pa ukpennak kha Ralkap uknak asi. King Solomon pennak kha Civil pennak Kingdom asi. Kawlram uktu Luban vialte hi Rallokap an tam deuh. Bochuk Aung San cu Rallokap asi. Mirang kut in Zalonnak lak tu. Phasahpalah Party Luzik asi. U Nu cu Civil asi. Buddhism Rampi biaknak tuah tu pa. Ni Vung cu Rallokap Luzik asi. Saw Maung le Than Shwe cu Rallokap an si. Tamada Thein Sein Rallokap Prime Minister in ara mi asi. Tamada Win Myint le DASSK Civil an si.

Civil luban le Rallokap luban kip nih အမျိုး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ၊ (Amyo, Batha, Thatana) hi a kal tak khawh mi an um lo. Thakbere cu asen ah, a hring ah athak tho tho. Voksa hang cu vok pa asi ah, vok nu asi ah I din sual ahcun mualpho ning aa khat ko. Kawl uktu kip nih biak mi Phungki an ngeih cio. Pura an sak cio. Kawl caholh, Kawl nunphung, Kawl biaknak an ṭhancho ter cio I an mission le vision an si cio ko nain, Rallokap minung hi kawlram uktu ah an tam bik caah: hramhram in uknak an lak mi kha; Buddhism kan khumzual caah; rampi thihnak le rawkral nak in kan khumzual I kan chanchuah tiah an i ruah i asi.

Civil uktu le Rallokap uktu he phunki Lianngan an ngeih I cu Phungki kaa in mipi an Cawnpiak cio ko nain, Rallokap uktu minung an tam deuh caah, Kawlram caah Rallokap lawng hi nupa, pipu asi tiah anti phahnak cu asi. DASSK nih Thidaku Phungki a biak i, Remdaihnak Pura cu asak. Adih hlan ah MAH nih uknak alak. Thidaku cu MAH Phungki Lianngan bik si awk ah aa ṭhial cang. Phunghrampi le upadi ning nakin Buda Bada le Phungki hna duh ning in; ram an hruai deuh. Cu caah Rule Of Law a um khawh lo. Phung ki duhning in ram hruai cio cio Rallokap lawng nih Phungki lung an tawn I, an saduhthah an tlinter dueh hna caah; Civil Uktu nakin Buda Bada le Buda mission ah an hlawhtlin deuh. Cucu chirhchan in Rallokap lawng nih Ram a daw tiah Political Philosophy an ngei.

Kawl Politic asi mi Kawl Caholh, Kawl Nunphung, Kawl Biaknak Mission le Vision ah Civil luban hna rual nakin Rallokap uktu luban rual an hlawhtlin deuh. Cucu chirhchan in Rallokap lawng lawng nih timi Political Ideology le Theory an ngei. Democracy, Federal, Tlukruannak, Mah tein khuakhan Lairelnak, Alam kip in rampi ṭhanchonak caah asi lo. emocracy le Federal aduh lo bik tu cu Rallokap an si. Panglong hrawk tu le Panglong tlinter aduh lo bik tu zong; Rallokap ansi; ti hmuhsak nak caah; Rallokap lawng lawng an ti nak asi. Nitlak ram Democracy kan hmang ahcun; Buddhism a tlau bak lai. Kawl mi cu Tlangcung mi nih an kan uk cang lai; tiah a ti tu Civil Luban le Rallokap luban he an ti ko nain, Civil luban cu an lung chung ah an chiah I biasi an phai, an Silhnalh. Rallokap luban cu Practical in an aukhuang I an cawlh cang caah Rallokap lawng timi Theory aasem ve.

(Can a ngei mi le Theihkau nak knowledge a duh mi caah tang lei ka thilh chihmi hi rel khawh asi. Seminar le adang dang hmang rua caah capar le reference in I chiah ka duh caah tampi in kan hmuhsak hna. Ka ngaithiam hram uh tiah sual thupha cawi buin), PG (290): Ralhrang Rallokap Nih Kawlram Rawkral Lo Ding In Khumzualtu Kan Si An Ti Nak Sullam, Kawlte Ralhrang Rallokap nih Kanmah lawng hi Kawlram khamhtu le khumzualtu kan si an ti nak a chan cu: ကိုယ့်မင်းကိုယ့်ချင်း၊ ကိုယ့် ထီးနန်း၊ ကိုယ့်သမိုင်း၊ ကိုယ့်ယဉ်ကျေးမှု ၊ ကိုယ့်ဘာသာ (ဗုဒ္ဓဘာသာ) အားလုံး မပျက်ဆီး မပပျောက်အောင် ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ရေး caah asi.

Kawl Nunphung, Kawl Caholh, Kawl Tuanbia, Kawl Zatlang Nun, Kawl Biaknak Budhism, Kawl sinak le Kawl sining vialte zohkhenh kilven in; khumzual; ṭhancho ter awk ah; ti hi Kawlte Uktu Luban kip nih an I zuam mi asi. Kawl phung kilven bu si lawng ah ti asi. Uktu Luban cu CHIN Mi ansi zong ah Kawlte Kilven Bu min le duhning in an uk ve. Kawlte Kilven bu nih chakhri tlaih mi an si. Kawlte Luban Uktu kip nih Cozah zung le Zatlang nun; a zei lei poah in Kawl phunglam vialte an kalpi I Practical in applying an tuah fawn.

Rallokap uk ah siseh, Civil uknak siseh, hi hlei in apply an tuah thiam ve ti lo. Kawlram Politicians si awk ah အမျိုး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ၊ Miphun, Nunphung Caholh le Buda Biaknak (Atlangpi 3) ah a puitling mi le a hlawhtlin tertu si a herh. Cucaah Kawlram uktu vialte cu; hi phun (3) in a kal mi lawngte an si kha hngalh hmasat a herh. Federal Democracy timi Mah Tein Khuakhan Lairelnak a um khawh lo nak a ruang zong hi phun (3) ruangah asi tihi hngalh ahcun CHINISM si hi a har ti lo. Hi, Political Ideology, aa fiang lo mi le a hngalh lomi lawng nih Kawlte minung le Kawlte Party ah an um hi asi. Federal timi Mah tein Khuakhan Lairelnak Za Uk phung asi I cucu minih ankan tuah piak (pek) lawng ah asi khawh ati mi nih Kawl Party ah an um ve I, Rallokap Party le minung tiang an si phah nak hi asi. Krifa zumhnak ah akal sual cang mi kir a hngalh ti lomi Bantuk ansi.

Panglong Biakamnak an hrawk nak ruang bik zong Kawl phung (3) a hlawhtlin lai lo an thinphang tuk caah asi. Uktu le Hlutdaw ah aa khat in, aa zat mi Palai le Minung thlah asi lai caah; Kawlte duhning le saduhthah ning; kalpi duh ning in a kal khawh ding asi ti lo. Cucaah Independent an lak duh caah Panglong biakamnak tlinter an duh tiah an merh ṭhan. Kawlram ah daih nak a um lo ti kha UN le Vawleipi ah hmuhsak an duh caah Thakhin Tan Ṭun cu Communist puh in Tupung thawh an fial. Thakhin phu, Dukbama Asin Azung Phu, Pasapalah luban hna; Uktu U Nu le Ministers nih an fial mi asi. Uk Sang, U Nu, Thakhin Tan Ṭun tbk Kawl hruaitu kip hi Socialists lawng te an rak si. Democracy phu an si lo. Democracy asi ahcun: Kawl mi lawng nih ukpen mi kan si khawh ti lai lo: Budhism a karh lai lo: Kawl nunphung Caholh le Kawlte Zatlang nun a nung khawh lai lo, tbk vialte kha an hmuh chung cang caah asi. Kawl rim lawng tein a nam khawh ti lai lo.

Federal le Panglong kong an ruah ah an mang a chia cang. Uktu Luzik cu a chang chang tein ṭuan ding: Cozah le Luban ah minung I ruang: MP Palai ah fangkhat cio; Ngunsawm le zeizong poah ah fangkhat cio: ti asi caah, Panglong le Federal cu an duh khawh hrim ti lo. Federal cu chimh lo, Democracy hmanh kha kawl caah arak ṭha ti lo. 1947 Phunghrampi an suai tikah Panglong rim a tlau bak cang. Cucaah Saw Ba U hruaimi Karen nih Hriam an I tlaih colh. KNU tiah nihin tiang an rau. Panglong le Federal ruangah hriam aa tlaih mi cu: U Nu le Kawlte nih an kan hlen ruang ah CHIN Ralkap nih Karen kan doh hna I kan dawi dih hna. Rangoon an lak dih cang. Insein lawng a tang. U Nu I Kawlram cozah cu Insein cozah tiah an capo hna Vawleipi nih. 1949 kum i Insein raltuknak ah khan U Nu Kawl cozah kha Chin ralkap nih rak ṭanpi hna hlah usih law Karen nih Rangoon khuapi cu fawi tein an laak I Panglong a tling diam cang lai. Insein raltuknak ah Chin rifles ralkap 177 an thi, 153 hliamhma an pu, 16 an tlau, an ruak an rak hmu hna lo.

KNU cu ram lak ah an kal cang. U Nu a zaa lon tuk cang. Uknak le Luban ah kawl lawngte an si cang. Kawl biaknak cungnung bik si a herh caah U Nu nih; Budhism cu Rampi biaknak ah a tuah. Palai fangkhat cio kan si lo caah kan sung. Panglong thih hram zong aa thawk bak ve. Panglong ka hrawk khawh timi tehte caah CHIN RAM Khualipi Falam ah; Ka Thlacam le ka Saduhthah a hlawhtlin bak ti hmuhsak nak caah Pura a dirh colh. လွတ်လပ်ရေးဆုတောင်းပြည့်စေတီတော် tiah min a pek. Meithal zunkhat hmanh puak loin CHINRAM cu U Nu nih a lak cang. Kuan fangkhat te hmanh puak bak loin lak mi CHIN MI le CHINRAM kan si. Mi dang ram an tuk I an tei hna tikah kan ram le miphun nan si ko ti hmelchunnak caah Pura hi Kawlte nih an dirh tawn. Shwedigon Pura ah “Maha Tinka Yana Puai” cu sunlawi ngai le hlunghlai ngai in a tuah pi hna. Rampi phaisa kum 5 hman ding mi nakin a tam deuh adih. Kawl SPH hna nih an pennak ah pennak thar an khumh khawh tikah an tuah mi puai asi. Kawl pennak hmun zungzal seh, Keimah U Nu nih Ramthar tampi ka lak khawh. SPH le Phungki vialte lak ah cungnung bik ka si. Ka cung ah ahohmanh nan um lo tinak asi.

U Nu Puai Maha Tinkaa Tanah sullam cu: Kawlram ah SPH pakhat lawng kan ngei. Buddhist Biaknak lawng hi Rampi biaknak tiah tuah mi puai asi. King Mindung nih a tuah hi voi 5nk asi. U Nu tuah mi voi 6nk asi. MAH nih a tuah mi hi Voi 7nk asi. 75th Union Day ah MAH nih puai a tuah mi kha Maha Tinkaa Yana puai cu asi. Kawlram Uknak Luzik, Ralkapbu bawipa sinak le Biaknak Luzik Keimah MAH hi ka si ti hmuhsak nak caah: Amin le Degree aa pek mi cu: “Thiri Tukdamar Ekkah Maha Thaze Sithu MAH” tiah min aa pek. Tamada Tin Sein cu Kawlram Uktu Luzik sinak Ekkah Maha Thaze Sithu Thein Sein ti lawng min aa pek. Sithu min hi Ralbawi zik le SPH a kenhmi hna min cungnung asi. MAH cu Biaknak, Uknak, Ralbawi ah a Luzik ka si a ti.

U Nu nih Ramdang le UN bawmhnak, Japan Ral man liam man, tbk tampi relcawk lo a hmuh. Cucun Pyidawtha Simankin tiah min a pek I Kawlram Ṭhancho nak a tuah. Cu min cu chirhchan in Hakha Sang pakhat cu Pyidawtha sang tiah min an pek. Kawlram cu Democracy ram asi. Thakhin Than Ṭun te Communists le KNU nih ral an thawh. Bing tampi an cin caah bing le rithai sii hrawknak caah tiah Dollar tampi ahmuh nak hi asi. Helicopter tiang bing hrawknak caah an pek. Cu Helicopter in Bakapa cu a kah bal hna lo. Tlangcung hriamtlai phu, KNU, KIO le an mipi kahnak tu ah an hman.

Phasapalah Party phu hnih ah aa cheu. Phasapalah cu Kawl min asi. Mirang min asi lo. ဖက်စစ်တိုက်ခိုက် တော်လှန်ရေး ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး (ဖဆပလ) tinak asi. Fascist Japan Cihmih in Mipi Luatnak timi phu cu Kawl Ralkap Luzik Uk Sang le Civil Politicians hna nih Japan Chan ah dirh mi asi. A hnu Political Party ah aa chuah. Ralhrang Thang Sui nih Ciang Khai Ze timi Zatlang phu a dirh I, ahnu ah USDP timi Political Party ah aa chuah bantuk kha asi ve. U Nu Hruai mi တည်မြဲဖဆပလ le Kyaw Ngein Hruai mi သန့်ရှင်းဖဆပလ tiah Party pahnih ah aa cheu. U Nu nih Buddhism cu Kawlram Biaknak ah ka serh lai a ti caah U Nu te nih Vote in an tei hna. Buddhism cu Rampi Biaknak asi ve tak ko nain, rampi a buaibai tuk rih caah, U Nu nih Ni Vung cu: PM senthuhnak in Uknak a pek. Ni Vung nih thla 6 a uk hnu ah Hlutdaw ka au piak tiah U Nu cu a fial.

Hlutdaw nih senthuhnak in Ni Vung cu uknak thla 6 an chap. Ni Vung nih Innhngak cozah tiah min a pek. Thla 6 a dih ṭhan hnu ah Ni Vung nih uknak cu tlum tuk kaw; thlah a sian ti lo caah, Uknak cu hramhram in a lak law law. Panglong cu Federal asi caah, Kawl mi nih Tlangcung mi kan uk khawh ti hna lai lo. Federal an ti mi cu; Kawlram in Independence lak an duh caah asi tiah a cawn piak hna. Federal kong chimh hlah uh, Democracy hmanh hi kawl caah a ṭha lo. Hlutdaw ah Tlangcung mi tam deuh an um ahcun; Kawl Nunphung, Kawl Caholh, Kawl Zatlang nun le Kawl Biaknak vialte an tlau dih te lai tiah an cawn piak hna. Cucu Maymyo Army Academy bak ah an cawn piak hna. Socialist in kan kal lawng ah kawl miphun hi kan LAL zungzal lai I Tlangcung mi hi saal ah kan zuah khawh zungzal lai tiah Kawlram cu Socialist in a kalpi.

Cozah le Biaknak ah Kawl lawng tein hmunhma an co cang. Caholh, Nunphung le Zatlang nun ah kawl cungnung bik sinak a herh tuk cang. Kawl caholh, Kawl Nunphung le Kawl Biaknak lawng in an kan kal pi cang. ဗမာစာသည်ဒို့စာ ဗမာစကားသည် ဒို့စကား tiah policy an tuah colh. Mirang caholh le adang caholh cohlan asi ti lo. Kawl nunphung, Kawl Zatlang nun le zeizong te kawl sinak lawng tein an kan kalpi. Siang Inn zong ah Kawl caholh lawng in cawn asi. Kawl nunphung, Kawl Zatlang Nun, Kawl Biaknak, tbk lawng te cu kawl ca in cawn ter asi.

Burmanization timi Policy in fak pi in an kan kal pi. Tlangcung mi vialte Kawl miphun kan si ter dih hna lai I kawl biaknak lawng kan biak ter hna lai tiah Ni Vung nih an kan kal pi. Ahohmanh nih phoih khawh hna hlahseh tiah 1974 Phunghrampi in an fek ter. Tazik (Seal) an cumh chih. Bible caa um Biathlam cakhen (Cazual) 7 nakin phoih har deuh ding in an tuah mi 1974 Phunghrampi asi. Vawlei hmanh rawk sehlaw, rawk khawh lo in an tuah mi asi. Cucaah Tlangcung mi vialte nih Hriamnam tlaih in Federal Dohthlennak an tuah cio hna. CHIN mi belte 1988 (8888) hrawng lawng ah CNF tiah Federal Dohthlen hram kan thawk ve. Cucu Ni Vung nih Multicolor Revolutionists Muici tling Tupung tinak asi. ရောင်စုံသူပုန် tiah Ni Vung le Kawlte nih min an pek. Angan deuh mi EAOs hi 17 hrawng kan si. Kum 70 leng kum 80 dengmang Federal Dohthlennak kan tuah I nihin tiang aa peh zulh rih ko.

U Nu chan ah Siang Inn ah cawn mi; Duk Bama Asi Azung thawkkek nak cu: CHIN Ram in asi timi cu an hrawk. ဒို့ဗမာအစည်းအရုံး အစ ချင်းတောင်က timi cu an hrawk cang. Kawl SAW Khua um mi ;Mirang Zipeng bawipa cu Kanpelet ah a ra. Thakhin Vumtumaung le Chin Mino hna nih Mirang uknak kan duh lo. Mirang kir dih uh; Meheh miphun ukpen kan duh lo tiah sandah an piah. Palik nih Fung in an tuk hna; an hrem hna; thong an thlak hna. Mirang nih news le biachimh nak ah phuang lo ding tiah order an chuah. Mipi a theih ter mi cu; thihdan ti tiang pek ding in nawl an chuah.

Aung San le a hawipa cu Irrawaddy Lei ah Biachimh ah an kal. Bogale an phan ah mipi nih an pumh hnawh hna. Biachimh an fial. Biachimh nak ah CHIN Taung kong ka chimh lai maw ati. Mipi nih an hiar tuk cang caah Vumtumaung te kong cu a chimh hna. Uk Sang cu warrant an chuah colh. Uk Sang cu Likmalak ah Tuluk ram ah Tanlusong min in ral a tlan. Politicians le Phungki tiang telin Kawl mino nih ဒို့ဗမာအစည်းအရုံး timi bu an dirh. Cazual, Capar, NEWS Paper tbk in Mirang dohnak cu an tuah. Arau hlan ah kawlram pumpi a culh dih. Phungki Minthang U Okedama (Rakhine Pa) le Sayadaw U Wih Zarah tiang in an doh cang. Cu caah Kawlram Pumkhat Sinak Pawlkomh timi ဒို့ဗမာအစည်းအရုံး tiah minthang ah aa chuah. Cu ဒို့ဗမာအစည်းအရုံး aathawk nak an kawl tikah, CHIN RAM Kanpelet in Thakhin Vumtumaung te thawk mi asi. Cucaah (Duh Bama Asi Azung) ဒို့ဗမာအစည်းအရုံး thawk nak cu CHIN RAM in tiah ti asi. Cucu Ni Vung nih a hrawk bak ve. Paucan Dohthlennak ah CHINRAM Mindat nih Ralhrang Rallokap an doh hmasat ti he aa rup bak.

Sianghleiruun phu nih Ralhrang uknak kan duh lo tiah Sandah an piah. Aa thawk nak hi facang pi khat man cu 14MMK ah a kai. Thilman a kai tuk tiah sandah an piah hmasa. Cu hnu ah Sianghleiruun vialte nih Ralhrang uknak thluk awk ah sandah an piah. Arau hlan ah kawlram pumpi a culh dih. 1988 August 8 cu sandah piahnak a linsa bik le Ralhrang nih meithal in tampi an thah hna. Cucu philh lo nak 8888 tiah a min pek asi. Ni Vung aa din I Sein Lwin a kai. Ni 8 chung lawng a ṭuan nain mipi le 8888 phu tambik that tu asi. Dr. Maung Maung an kai ter. Harvard ah Law in Ph. D aa lim mi pa asi.

Radio in Democracy kan tuah piak hna lai; Democracy in Federal lei ah kan kal hna lai; Sandah piah ti hlah uh; ngawl cang uh; TEITU sin ah uknak ka ap hrim lai: Thimh mi Palai hna nih phunghrampi le Upadi an suai lai tiah Ṭah buin bia a kamh hna. Nain 8888 phu nih ngawl an duh ti lo caah Sr. Gen. Saw Maung hoami ralhrang Rallokap nih uknak an lak law law. 1990 ah Election cu an tuah nain TEITU sin ah uknak an pek duh ti hna lo. Dr. Mg Mg hi thla khat lawng a uk rua ka ti. Achimh mi kha rak ngai usih law, Democracy le Federal kan phak tuan deuh men lai ka ti can hna a um tawn. Sr. Gen. Saw Mg cu an phuah I, Than Shwe le Mg Aye an kai. PM ah Kawlram Intelligent Luzik Khin Nyunt asi. Rampi roadmap an suai I cucu Khin Nyunt nih suimilam 6 chung TV ah a chim fian. TV ah biachimh sau bik uktu asi ve.

1990 thimhnak hnu ah avoi 1nk Hlutdaw meeting cu kawh asi. NLD nih uknak kan pek u an ti hna tikah: Phunghrampi le Policy nan ngeih maw tiah an hal hna. Kan ngeih lo. Uknak kan pek uhlaw; hlutdaw ahcun pei kan suai lai cuh an ti. Rallokap nih Policy lo cun kan in pe khawh hna lo an ti caah Meeting chung in NLD vialte an chuak dih. DASSK le NLD luban vialte an tlaih dih hna. MP palai tampi le party dang luban le hruaitu zong tlaih dih an si. Culio a zam khawh mi cu an zam. Pastor asi naa, ramthum nak ah kal in kuli rian ṭuan na, Ramdang ah siang inn peh ṭhan in Dr asi na (Dr. LHSakhong te btk). MP Palai pawl an um ti lo caah Myone pakhat in minung 4 cu an thimh chawm hna i 2008 phunghrampi cu an suai ter hna.

Rallokap minung Lawyers hna nih Ralhrang duhning in an suai cia mi kha an ceihhmai ter hna. “NO” ti in elh a ngah lo, YES, le AMEN lawng a ngah ve. Kum 15 a rau hnu ah Nargis in mipi kah purh saling lio ah hranhram in an fek ter. 2008 kum ah fekter mi asi caah 2008 Phunghrampi ti lengmang asi ve. Ralhrang Than Shwe hi voksa hang bak asiko. Dai tein aa um ter I kawlram tuanbia ah celh lo bik ding phunghrampi, Upadi, Laws le Upadi sersiam tu asi. MAH cu Than Shwe minung asi caah a ciasa in ciato in kawlram SPH a ṭuan duh mi asi. Uktu le Biaknak ah Kawl lawngte si awk ah U Nu nih a tuah cang. Kawl caholh, Kawl Nunphung, Kawl Zatlang Nun le Siang Inn Cacawnnak, Cozah zung kip ah zulh ding le Upadi ah kawl dan lawng te in Ni Vung nih a tuah cang. Democracy nan duh ahcun; Kawlte hi Kan LAL khawh ti lai lo. Buddhism a tlau lai.

Krifa nih Buda Bada a dolh lai. Tlangcung hriamtlai phu cu Damiah le ralhrang an si. Buda Bada hrawk an duh, Kawlram in Zalonnak an duh. Kawlram a rawk lai; tiah an Cawnpiak hna. EAOs Dohthlennak cu Jesuh KRIH le Godama dohnak Bantukin an cawn piak hna. KNU zong Buddhist le Krifa ah KNU le DKBA tiah phu hnih in an ṭhen hna. CHINRAM ahcun Buddhist kan tlawm caah CNF / CNA cu biaknak in ṭhen cheuh khawh an si ti lo caah, NaṬaLa (နတလ) an kan thlah hnawh. Siang Inn an tuah I mi sifah an bawmh hna. Buda an biak ter hna. College le University an ngei. (နတလ) Siang Inn dih cu Officers, Zipeng le Mangki si colh asi. (နတလ) Sullam cu (နယ်စပ်ဒေသနှင့်တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဖွံဖြိုးရေးဦးစီးဌါန) asi. Chinram ah Siang Inn 16 le Saya / Sayama te 70 an um. Kum khat ah CHIN Siangngakchia 900 leng 1000 deng nih (နတလ) ah an lut. Kum 10 ah CHIN Mino 10000 an phan te lai. CHINRAM ah Buddhist biaknak hi a karh a ran bik ti asi. 60000 leng 70000 dengmang hi Krifa in Buda Bada ah a lut mi an si cang. Hi hnu kum 7 ah CHINRAM cu Buddhist ram bak asi khawh mi asi.

Than Shwe nih: Nitlakram Democracy hi kawlram a lut ahcun: Kawlram ah Buddhism a tlau bak cang lai. Kawlram sining he aa rup mi Democracy tu kan tuah lai tiah an cawn piak hna. Anmah ralhrang chimh mi cu mipi nih an zumh lo caah Phungki pawl chimh ter awk ah an I zuam. Minthang le Ropui deuh mi Phungki hna cu pekchan hram le biak hram an thawk colh. Rallokap Bawi rual cu an rum tuk palia; TI bang in phaisa an hmang khawh; Anaa le Power rumra zong an ngei; an biak mi Phungki pa duh mi vialte an tuah piak dih. Rallokap Phungki rual nih an I thawh I mipi cu Nitlak Democracy timi cu KRIFA biaknak karh an duh caah asi. Buddhism a tlau lai caah duh lo ding: Tlangcung mi le KRIFA cu pum le thlarau bang ṭhen awk a ṭhalo mi an si.

Tlangcung mi duh mi Federal cu KRIFA le Tlangcungmi nih: Buddhism le Kawl Miphun kha lamh chih uh tinak asi tiah Phungki rual nih an cawn piak hna. Kawl Caholh, Kawl Nunphung, Kawl Biaknak he aarup mi Democracy kan siam a herh. Cucu Sit-Hman-Daw Democracy (စစ်မှန်သောဒီမိုကရေစီ) kan ti lai tiah Mipi cu Phungki nih an cawn piak hna. Panglong khawh in; Panglong an hrawk hnu ah Uktu kip cu Ralhrang Rallokap an si. Uktu vialte nih Tlangcung mi tamtuk hmunhma kan pek hna I, Democracy, Federal in kan kal ahcun: Buddhism a tlau cikcek lai tiah Kum 70 leng, kum 80 dengmang an chimh phuan cang mi asi. Civil uktu hi U Nu le DASSK + U Win Myint te kan ngeih ko hna. Annih zong nih Biak mi Phungki an ngeih ve I, Buddhist tlau lai kha an sian ve lo caah: Tlangcungmi hnu an kan chit: Federal in Kallo in Democracy Federal in kan kal lai:

Hlutdaw in Rallokap 25% kan dawi hna hnu ah Democracy in kan kal lai; Cu lio ah Federal kong kan ceih lai tiah an kaa in an kan ti ve. Policy ah cun aum bak lo. Ralkap hlutdaw in dawi awk ah kum 30 Simankin asi. Democracy kalnak caah Simankin 30 asi. Federal ceih tikah kan thlarau he maw an ceih te hnga? Civil uktu zong nih Federal hi pek an duh ngai ngai lo ti hi hngalh can kan cu tuk cang. Kum 30 kan ti nak cu Kawlram Simankin vialte kum 30 in an kal dih. Federal cu kan pek hna hmanh sehlaw, (USDP + NLD) Kawlram, Kawl Miphun le Buda Bada he aarup mi asi ve lai. Mah tein khuakhan Lairelnak le KRIFA Zalennak rilmal cu hmunhma a ngeih ti bak lo khi asi ko. Cu caah Than Shwe nih Biathlam um Cakhen 7 nakin a fek deuh I phoih a har deuh mi 2008 phunghrmapi in Kawlte le Buda Bada lawng LAL nak cu a fek ter.

Kawlram Uktu kip nih an ukpennak hmun zungzal awk ah Buda Phungki rual kha an biak hna. Anih Uktu Phungki tbkin an um dih. DASSK zong biakmi Phungki aa ngeih ve. Kawlram uktu vialte nih Pura an sak dih. DASSK le NLD zong pura mangtara, Kawlram ah a ropui bik ding mi: an sak lio pi asi. An limh hlan ah MAH nih Uknak an kan chut hi asi. Rallokap biakmi Phungki phu (MaBatha) (မဗဘ) tiah an min asi. Kui Phio le NLD nih an remh lo mi phu kha. Phungki Lian Wirathu kha. NLD nih an biak mi Phungki phu an min cu um koseh. U NU le Ni Vung nih an biak mi Phungki le Buda phu zong an I dan dih. Cuticun Uktu Luban kip nih an biak mi Phungki aa dang caah Godama nih Cawnpiak mi lamthluan Buddhism (ဗုဒ္ဓဝါဒလမ်းစဉ်) ngai ngai cu kawlram ah athih cang.

Theravadins or Theravadism timi (ထေရဝါဒလမ်းစဉ်) tu an karh cang. Thailand le Japan ah an biak mi Mahayana Buddhism asi. Kawlram ah an biak mi Buddhism hi Theravaism (ထေရဝါဒ) asi. Aa khat lo. RC le Protestant bang in phu hnih an si ve. Ralhrang Rallokap le Civil Cozah Luban hna nih anmah le Phungki cio an biak nak in Buddhism dik kha a tlau. (ထေရဝါဒလမ်းစဉ်) tampi an I ṭhen. Baptist, UPC, AG, Believers, CJC, Gospel, tbk in Denomination tampi kan karh bang in Kawlram Buddhism zong Denomination phun 9 ah an I chuah ve. Cu hna cu (1) ရွှေကျင် (2) သုဓမ္မာ (3) ဓမ္မာနုဓမ္မမဟာဒွါရနိကာယ (4) ဓမ္မဝိနယာနိနုလောမ မူလဒွါရနိကာယ (5) အနောက်ချောင်းဒွါရ (6) ဝေဠုဝန်နိကာရ (7) စတုဘုမ္မိက သတိပဌာန် ငှက်တွင်း (ဂဏဝိမှတ်ကူးတို့ (9) ဓမ္မယုတ္တိနိကာယမဟာရင် ဂိုဏ်းဆို an si. Ralhrang Rallokap nih Kawlte Water Festival cu Kawl biaknak btkin an thlen piak hna. Khuachia khuahrum le Rul, tbk tiang in an biak pi hna. Buddhism le Khuachia biaknak, Nunphung le Zatlang nun vialte an cawh hrup an biak pi hna.

Godama nih Biaknak a dirh lo. Jesuh Kri zong biaknak le Church Founder asi ve lo. Godama nih ka hmuh mi zumhnak tu hi zulh uh a ti. Nain Kawl uktu nih Phungki cung ah um an duh caah: an duh poah in an merh sam; Buddhism dik hi aum ti lo nak asi. Godama Cawnpiak nak ahcun: Godama hmuhco mi nawlbia le phunglam lawng hi cung bik um ding; Minung le uktu cung ah um bak lo ding; Zalon tein mah duh mi biak khawh le chimhphuan khawh hi Godama le Buddhism Cawnpiak nak amuru bak cu asi. (လွတ်လပ်စွာ တွေးခေါ်ခွင့်၊ ဝေဖန်ခွင့်ဆိုတာ ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ အဓိက) tiah Kawl nih an ti. (ထေရဝါဒက အာစရိယဝါဒ) timi Saya le cungnung bik an um. Phungki cung ah Ralhrang Rallokap cu um an zuam I an duh mi le an saduhthah, an strategic plans vialte kha Phungki an chimh ter hna.

Ralhrang Than Shwe chan ah midang he aa lawh lo mi cu: Rallokap lawng nih Kawlram rawkral nak in a khumzual tu le a Chanchuahtu kan si ti mi Theory kha fakpi in an au pi. Than Shwe te nih (တပ်မတော်သာလျှင်အဘ၊ တပ်မတော်သာလျှင်အမိ) tiah phungthluk thar an chuah I mipi kha an cawn piak hna. Kawlram le Kawl miphun Nu le Pa, Pipu cu Rallokap lawng lawng tiah tuanphung thar an sersiam. EAOs Dohthlennak cu Krifa le Buddhist dohnak asi tiah an cawn piak hna, an hlawhtlin ngai. Tlangcung mi cu Krifa ngawt an si caah, Buddhism kha Krifa ah canter an duh. Ramdang policy le Mumal in a kal mi an si. Tlangcung mi he aarup mi Democracy le Federal cu asi khawh lo tiah fak pi in an auh pi, an hlawh tling ngai ve. Rallokap, Cozah rian ṭuan mi vialte le Pension vialte cu a Khawmsuat hna I Ciankhaizi timi Zatlang bu an dirh. Luk aa (လုပ်အားပေး) an pek ter hna.

Lakphak le thingkung mansung an cin ter hna. Ciatsu an cin ter hna, tbk in zungkai nak in luk aa pek (လုပ်အားပေး) can atam deuh. Siang Inn cacawn nak ah CPR timi an tuah. Siangngakchia nih Saya / Sayama te rian a lak in bawmh asi. Cucu Camipuai lairel tu ah ahmang. Chin Khuate lei cu Saya / Sayama te innlo le dum hau rian an ṭuan piak hna. Inn rian, Lo rian, Dumhau rian, Nel thuam rian, facang phumh rian, belh phoih rian, fang phawrh rian, tbk in Saya te rian vialte an ṭuan piak hna. Hlawh man a lak tein asi ve. Rampi Sipuazi, Company, Tender vialte cu Ciankhaizi upa rual nih an tlaih dih. An rum le an popular ngai ve. An kal nak kip ah Khuazing bang in biak le chawnh an si, ṭhutdan sang le pulpit pek an si.

Anmah nawl in zei poah hi asi khawh dih. Ciankhaizi lut lo ahcun; Reng kai khawh asi ti lo. Ciankhaize lut lawng ah minung cazin lut asi ve cang. Rallokap nih adang tein; University le College dang tampi an ngeih rih. Master le Ph. D cu Ramdang ah siang Inn an kai ter hna. Cuticun Ph.D a lak mi tampi an ngeih hna. Scientists reng a phan mi 120 leng a ngeih hna. Mi fimthiam le Technicians 6000 leng aa ngeih hna. Rallokap in Civil cozah zung ah minung a ṭer hna. Zung uk le Siang Uk vialte an mah ansi. College le University Professor le Rector tiang Rallokap minung lawng te an si.

Ram pakhat ah Cozah pahnih um Bantukin Institution le OD cu an I sersiam. Aza cang an ti hnu ah USDP party an dirh, Kan tlamtlin dih cang tiah 2010 ah thimhnak an tuah. Rallokap nih kawlram cu zungzal kan uk cang lai tiah an I lunghmui ngai. 2008 phunghrampi cu Sithmandaw Democracy asi. Buda biaknak le Kawl phun LAL zungzal nak asi tiah a fek ter. Tlangcung mi hruaitu tampi le mi fimthiam tampi, Pastorte le Rev. Dr te tiang in USDP an lut ter hna. EAOs dohnak le cihmih awk ah an hmang mi rampi phaisa 50% cu Buddhism mission caah an hmang cang. NCA tiah EAOs he PEACE an tuah. Meithal an chiah chung I, 2008 phunghrampi ning in Federal kalpi an I timh. Mah Tein khuakhan Lairel nak Federal asi lomi in kal pi an duh.

DASSK el NLD nih Kawlram pumpi dindaihnak in a khat nak hnga tiah Pura cu an sak. An biak mi Phungki Lianngan pa ruahnak in an sak mi a si. Dindaihnak Pura (ငြိမ်းချမ်းရေး စေတီတော်) tiah min an pek. An I limh hlan ah MAH nih uknak ankan chut hi asi. (မြန်မာ ပြည်တခွင် သင့်မြတ်ငြိမ်းချမ်းစေဖို့ အလို့ငှာရည်ရွယ်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေး စေတီတော်) tiah PEACEFUL ruahchan in min an pek nain dindaihnak tu siloin rawkral nak tu asi deuh ko. Biakamthar Misual bak asi mi Herod SPH pa zong Jerusalem Temple pi a sak ko nain, a Ṭhut hmun ah: a ruh vialte an tlawngh dih I athi ti asi ve. Jesuh nih Jerusalem a ṭah. Jesuh thih hnu, AD 70 ah Rome Ralbawi Pompey nih Jerusalem Temple le Jerusalem cu a hrawk dih. Kutka 4 lak ah Jaffa Gate cu nihin tiang cung tiang aa hun ko kha. Solomon SPH cu Jerusalem Temple sak hmasat tu asi nain, a nupi le ruang ah Khuachia a biak, a thih tiang. A pa David mithmai zoh ruang ah a mah chan ah Temple a rawk lo. A fapa Jeroboam Chan ah Jerusalem Temple an hrawk I Pennak zong pahnih ah aa chuah ve.

1988 – 2010 Ralhrang Than Shwe uk chan ah Uktu le SPH kip nih an tuah Bantukin Pura sak le Phungki biak kha an rian nganbik asi ve. Tuluk ram um Godama zuk deu kha an tlun pi i Pura kip an ah chiah hna. Anmah zong an biak I mipi zong an biak ter hna. Bochuk Khin Ngyunt nih အဘယာလာဘမုနိ ဘုရား vanṭhat nak he aa khat mi pura tiah min apek I asak mi cu Innsein Myone Min Damahkung ah asi. Nain 2004 ah vanṭhat nemmam cu. An tlaih I Innthong an thlak. Than Shwe tu cu Shwedigon he aa lawh mi Pura cu Nipidaw ah a sak hna. Swedaw Pura (စွယ်တော်စေတီ) le Shwedigon he aa lawh dih mi (Upah-Ṭah-Tan-Nih) Pura (ရွှေတိဂုံပုံတူ ဥပ္ပါတသန္တိ စေတီတော်) tiah min a pek.

Ralhrang Ni Vung nih 1980 ah Maha Wizar Pura (မဟာဝိဇယစေတီ) cu a sak a biak. 8888 ruangah a uknak adih. Inn thong thlak buin a liam. A ruak hum tu hi a chungkhat sahlawh mi tlawmte lawng an si. Pura sak I Phungki ka biak ahcun Ropui ngai in ka thih lai tiah aa ruah chan nain. Democracy Bantukin kan I uk hmasat lio can PM U Nu nih (သိရီမင်္ဂလာ ကမ္ဘာအေး စေတီ) (Thiri Minkala Kaba Aye Pura) cu Vawleipi dindaih nak le Kawlram dindaih nak caah 1952 ah a lim I a biak. Nain 1962 March 2 ah Ralhrang Ni Vung nih uknak cu Uico ka saruh chuh in a chut ve. Falam ah a sak mi Zalonnak Hlawhtlin Thlacam nak Pura tu a mah biak ding ah asi lo. CHIN Mi cu kawlte saal nan si ti a hmuh sak duhnak asi. Chin Khualipi zong Buda Bada Pura umnak in Missionary hna luphum nak le Krifa hna zalen nak ram Hakha ah aa ṭhial ve. Pura zong sak ram zong rawk ti asi.

Kawlram Empire Pagan SPH hna hi Pura tuah in a biak mi lawng te an si. King Anawratha chan ah Buddhism hi kawlram alut hmasat bang in a karh bik. Pura minthang tampi asak mi asi nain Naa hrang nih a suk I a thih ti asi. Pagan arawk lio ah SPH a si mi Nara Thiha Padik (နရသီဟ ပတေ့ မင်း) cu A pu Anawratha sak mi pura Sui Sii Khung (ရွှေစည်းခုံဘုရား) he aa lawh bak mi Pura cu kum 7 chung a sak. Minkala Purapi (မင်္ဂလာစေတီတော်ကြီး) tiah min a pek. Mongo Ralkap nih Pagan cu an hrawk dih caah Tuluk ram ah a zam I cu ka ahcun a thi. Tuluk zam SPH (တရုတ်ပြေး မင်း) tiah Pagan SPH pathum hi an min a thang. Cu hna cu (စလေငခွေး၊ နရသီဟပတေ့ ၊ ကုလားကျမင်း (နရသူ) an si.

DASSK le NLD chan ah Kawlram Phungki Lianbik cu Thidaku asi. MAH nih Thidaku cu a biak I Tuluk le Russia le Tuluk ah PURA a sak ter. Ngunsawm le rumnak, power le rumra ruangah DASSK a kal tak mi Phungki Lianngan pa asi. Pura minthang an sak I mipi an biak ter hna. Phungki Lianngan cu an thimh hlei hna I an biak hna. Nain an thih ningcang aa dawh cah lo mi lawngte an si. Krifa biak Inn tampi hrawktu le meiduah tu MAH a thih lai hi zoh cio tua usih. Tlangcung Miphun caah Kawlte Uktu cu Ralhrang Rallokap an si ah siseh: Civil Uktu an si ah siseh: Kan caah Ralhrang lawngte an si ko. Kan duh mi Federal an kan pek duh lo mi lawng te ansi. Kawlte Luban rual vialte nih Kan in pek hna lai an ti mi Federal cu: Mah TEIN Khuakhan Lairelnak asi lo, Bahu nih chakhri tlaih mi a si.

Kawl Caholh, Nunphung le Kawl Biaknak nih thaw chuah hnawh mi uknak phung asi caah Tlangcung mi caah Luatnak aum ballo I kan zalon bal fawn lo. Ralhrang lak ah a sual bik mi cu MAH asi. Uktu dang cu Biaknak Luzik kasi ti kha an lung ah khua asa. Anih MAH a min le Degree ah aa pe bak mi asi. Biatlangkomh: Rallokap nih kan mah lawng nih Kawlram rawkral nak in kan khamh khawh; kan khumzual khawh; Zubui mei can a rawk deng ah kan chanchuah; an timi sullam ngai ngai cu: Burmanization a ṭuanchuak bik mi kan si an ti duh nak asi. Buda Buda karh ter awk ah le fek chin awk ah kanmah tlukin a ṭuan mi an um lo an ti duh nak asi. Kanmah Rallokap hi um hlah usih law, Mirang phung le Krifa phung nih; kawlram cu a uk cang lai. Cucaah Kawlte cu Buda Bada lawng an si caah Rallokap cu; an duh na lo buin an cohlan Bantukin an um cang.

Kawl caholh, Kawl Nunphung, Kawl Biaknak, Kawl Uknak, tbkin Kawlte lawng nih LAL zungzal in Luzik le Bawi ṭuan mi Policy cu kanmah Rallokap nih kan tlin ter mi as. Cucu Civil Uktu, Thein Sein le DASSK zong nih an zulh ve tiah Uanthlaar ngai ngai in khua an sa. Vawleipi ah kawlram cu Buda ram tiah hngalh awk tiang in aa zuam mi cu Rallokap lawng kan si an ti. Mirang sin in Zalonnak (INDEPENDECNE) kan hmuh hnu ah Kawl 80 dengmang Kawlram uktu cu Rallokap lawng te an si. Civil Uktu Luban zong Rallokap Hawikom le Rallokap Ralbawi zik le an fanu le an fapa le rual an si.

DASSK nih Ka pa Uk Sang I Ralkap bu an kan ti kha nan hngalh lo maw an ti salam ko. 1974; 1974; 2008 phunghrampi pathum nih Rallokap le Rallokap minung lawng nih Kawlram Luzik le uktu Luban si khawh nak nawl a pek hna. Civil minung cu uk mi kan si zungzal. Uktu asimi kan um bal theng lo. Panglong biakam nak tlinter a duh lo bik tu zong kan mah Rallokap kan si tiah an ti duh nak zong asi. Democracy hmanh kha kawlram he aarup lo. Buda Bada le Kawl miphun tlaunak asi anti.

Federal le Panglong cu an caah CAKEI CHIANDEIH le SAHRANG ah an hmuh cang. A va si hmanh ah 2008 phunghrampi tang ah aum mi Democracy le Federal lawng kha an duh. Bahu le Kawlte nih Chakhri tlaih in duh poah in merh khawh mi Federal le Democracy kha an duh. Cucu Adik tak mi Democracy le Sualnak le hmape pelte hmanh a ngeih lomi A dik thlir bak mi Democracy le Federal asi tiah an mah tein an phuah cawp mi asi. Vawleipi Federal le Democracy he aa kalh dih mi; Vawleipi ah aum ballo I, aum ti lai lo mi Democracy le Federal Mumal, Dundan, By law, Constitution, Rule and Regulations, HR Policy, Visions le Missions; Objectives; Phungphai, Tungtlang, Tlaihtleng, Tanbo, Fungfek; Sio rawl, Mangkhawng, Ral, tbk asi. Tlangcung miphun zungzal in saal cannak ah a kan hruaitu Kawlte le Rallokap Strategic Planning asi.

Tlangcung mi caah dongh hngalh lo khur thukpi asi. Chuaknak lam aum ti lo mi Hell ram asi. Kawl Miphun le Buddhism si ter nak ah thazang chuak bik mi le a ṭuanchuak bik Rallokap kan si tiah langhter in hmuhsak nak caah Rallokap lawng lawng an ti nak hi asi.
Fianternak: Rallokap nih CHIN ram ah Buddhism Mission an kal pi tikah: an hmang mi Policy le Strategic Plan cu; Chin Nungak hna ṭhit awk ah an fial hna. Pastorte fanu a ṭhit khawh mi cu zat: Bawi asi mi fanu a ṭhit khawh mi cuzat: Cucaah Rallokap he aa ṭhitvat mi CHIN nu an tam nak zong hi asi. Kawlpa pakhat nih CHIN NU nan ṭhit tikah Buda Bada ah nan lut pi hrim hna lai tiah laksawng tampi le reng sang sang bia an kamh hna. Cu Policy NLD le DASSK LAL chan ah an thah lo caah a nung rih ko ti khawh asi. Cucaah tutan Paucan Dohthlennak ah Ralhrang Rallokap hi kan tei hna lo ahcun zungzal saal kan si cang lai. Hlan lio nakin Let 7 fak deuh in an kan hremh lai I an kan uk te lai. Miphun dang nih an ngawlh zong ah Kannih CHIN MI cu ngawl awk kan ṭha te lai lo. Federal Za Uk pennak kan hmuh hlan lo kan doh hna aherh ko. Crd-Saya H. Rung Kaw

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*