
Kawlram cu a rang khawh chung in vawlei cung Inflation a sang bik ram 10 chung ah a lut cang i August 26, 2021 ni ah the Johns Hopkins University nih 31% tiang a kai tiah an dashboard ah a tar (a tang i thil chihmi). Cu an tar lio ah ahring hi 1700 fai hrawng lawng a si i nihin cu 1830 hmanh in cawk awk a um ti lo. Cucaah 37% a phan cang tinak a si.
Ram chung ahcun GDP a kai tuk an ti..cu hna cu gold, dollar le petrol timi gdp an si. Inflation timi cu tangka man ngeih lonak (tangka puarnak) a si i thilman pawl an kai dih caah tangka man ngeihnak a tum a zor tinak a si. Zaran Thilman kai a si i doncat lo in thilman kainak a si. Inflation le phaisa thlen rate a kai hi rammi vialte hna caah hnorsuannak nganpi a chuah pi.

Ramchung chuahmi thil a tlawm i ramleng in ramleng thilphiar (import) lawng an tam caah hlan ah sing 10 man cawkmi kha atu cu sing 14 deng pek a hau cang tinak a si. Tangka fang in sing 100 na ngeihmi kha sing 63 lawng man a ngei cang tinak a si. Thil zuartu hmanh nih thilzuar khawh a nuam ti an ruat ti lo. An thil a dih i an cawk than tik ah man fak in cawk a hau cang lai. Ramchung thil chuak supply zong a tlawm chinchin.
Inflation a cang hi a ruang tampi a um i Demand-pull inflation (demand a sang), cost-push inflation (cost a sang-Supply-side inflation), Open Inflation (thil man don cat lo in a kai), Repressed Inflation ti bantuk le monetarist timi inflation le money supply a pehtlaih tiah a zumhmi an um tangka leimi mifim zumh ning tbt tampi a um. Cu chung ah inflation a cangter kho tu hna pawl hi kan zoh ahcun thilman a kai ruang ah purchasing power of money a tla,
Cun hlawh (wages), export (ramleng thilkuat), unemployment (rianngeilo tam), menu cost timi kampani pawl nih thilman an thlen, shoe leather costs timi kampani le thilcawtu, thilhmantu pawl nih caan lak in man fawi an kawl, uncertainty timi rian ngei pawl nih tuhnu thla 6 maw thla 10 ah maw zeidah a cang lai ti kha tuah le biakhiah a hau, cun business and consumer confidence timi thilcawtu le thilsertu nih zumhnak a tlau, cun investment timi tangka hrambunhnak a tlawm tuk an si i.

Hyperinflation timi cu thilman kha an control kho ti lo i van tawng tiang a kai tibantuk in a ruang hi a tampi. Kawlram i nihin a cangmi hi a cung i chim cang bantuk Demand-pull inflation, cost-push inflation, (Supply-side inflation), Open Inflation (thil man don cat lo in a kai), Repressed Inflation (thilman kai ruang ah si lo in), inflation and money supply aa tlainak ruang zong ah si lo, cun ral le rai ruang ah le ramchung ral le buainak le zumhnak a tlau ruang zong ah a si kho.
John M. Keynes timi pa vawlei cung sipuazi lei minthang mifim pa nih cun supply le demand zapi fonh aa tluk lo caah a si a ti. Inflation a cangter khomi hna thiltuahtu hi tampi a um kho i: cozah nih tangka tam tuk hman ruang, cozah nh hmuhmi ngunkhuainak in tam deuh hman timi deficit financing, velocity of circulation timi zapi hmanmi tangka hi money supply le money in circulation he aa tluk lo caah a si kho,
Indirect taxes le tax reduction ruang zong a si kho, hoarding timi thilzuartu nih thil zuar siang lo in um, trade union ruang le non-economic timi sipuazi lei i a pehtlai lomi kokke harnak le rawhnak, ral le rai ruang zong ah a si kho. Ramkhel mit in zoh ahcun ral le rai in aa thawknak a si nain sipuazi lei in zoh ahcun atulio ram sining zoh ahcun factors of production timi thilchuahnak lei ah thil a tuahtu le a cangtertu pawl supply a short a chanbau caah a si i supply nak in demand a tam i cu nih thilman a kaiter mi kha a si (genuine shortage) ti a si.

Hmailei ah hi nak in a zual lai, hyperinflation tiang hman a kai kho caah i ralrin cio a hau. Ngandamnak, minung thangchonak, humhimnak le fimcawnnak tbt pawl zong a zorter a tumchukter dih lai, hmailei ram hruaitu a site ding mino pawl sianghleirunn kai hmanh a um ti lo, zumhnak a tlau chinchin. Lungrualnak lawng hi teinak hmu khawh a si. _ Sui Hingz
Leave a Reply