
June thla ni 8 zing lei sangah Magwe ramthen., Kangaw peng chung a si mi Ye-Hla khua in Mua-Lay khua lei ah a kal mi SAC ralhrang ralkap thazaang minung 150 hrawng a si mi cu tualchung humhimtu PDF hna nih hriamnam ngan le hriamnam hme le Drone he suimilam pa 2:30 chung hrawng kahdohnak a chuak ii SAC ralhrang le Pyusawhtee minung 15 hrawng an thi ii hriamtuar an tamnak kong cu Yaw Regional PDF’s Alliance (YRPA) nih cathanh a chuah.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Mua Lay khua in Ye Shin khuate lei ah zaan suimilam 4:00 hrawngah a chuak mi SAC ralhrang phu pawl cu tualchung humhimtu dohthlenak a tuah mi hna nih an kahdoh tthan hna ii SAC ralhrang lei minung pa 5 an thi ii, mipi lei hliamtuar um loin kan kir kho tiah cathanh ah an langhter chih.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Federal Za UK Pennak Le Amyotha Pinngiazi Cawnnak Kong (MAH Siang Inn Ah Kai Hlah Uh Kan Ti Nak Aruang), Kawl Ramkhel cu အမျိုး ဘာသာ သာသနာ (Amyo, Batha, Thathana) timi Kawl Miphun, Kawl Caholh / Kawl Nunphung / Kawl Tuanbia, Kawl Biaknak (Budhism) ah aum mi asi. Kawl Fimcawnnak cu Kawl Ramkhel hlawhtlin ter tu bik asi caah hi phun thum ah hram a thlak mi asi. NLD cozah nih Fimcawnnak Simankin Kum (30) a ngeih mi zong: hi phun thum hi tlinter awk asi. NESP National Education Strategic Plan tiah min an pek. NUG zong NESP ning in kal dawh an si. Education Policy dang an ngeih rih lo caah. Kawlte Luban kip le Rallokap Anasin asi tertu bik hi Kawlram Fimcawn nak hi asi. Anasin vialte an cihmih kan i timh ahcun, Kawlte dan cacawn zong a cihmih a herh ve.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Ralhrang Rallokap nih tuah piak mi Siang Inn ah va kai chin chin cu thihnak asi. ZRA nih SAC Sianginn kai an cohlan (Amyotha Zi ansilo caah) I CJDC nih an cohlan lo cu: Amyotha zi in kan kal caah asi. Kawlte Cawnpiak mi ah vaa teltum ve cu: Fimthiamnak siloin molh nak le hrut nak va cawn khi asi. Nan fanu le nan fapa le hna an rawkral lai ti kan phang tuk caah SAC Siang Inn ah Kal hlah uh ti hi nan si.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Akong tampi le donkhantu ruang ah Chin Cozah kan dirh khawh rih lo caah, Federal Curriculum (Amyotha Pinngaizi ah cawn ding mi) kan chuah pi khawh rih lo. CDMers Cawnpiak tu hna nih aum cia mi Curriculum in cawn piak rih ko hnaseh, Ralhrang uknak a hram phelh awk ah ti lawng asi rih caah. Dohthlen can Chinland Cozah kan I ngeih ve te tikah, Curriculum he kan cawn piak te hna lai. Ramchung Ramleng Chin Mifimthiam hna nih Curriculum cu an kan tuahpiak te lai.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Mother Language timi Kokek holh (or) chuakkehnak caholh in cawn hi Democracy Fimcawnnak phung nih a onh mi asi. Federal le Amyotha Pinngiazi ah cun chimh awk khi aum ti lo. Kanmah caholh te bak in, kan nunphung, kan tuanbia, kan tiram, kan thingram, kan khuaram tbk vialte kha Cawnding asi nain, Kawlte ahohmanh nih an duh ballo. NLD le Pi Suu telin. NESP cu Tlangcung mi caah asi khawh lomi Simankin asi. Science, Maths, Engineer, IT tbk cu Mirang holh (or) Chin Caholh (Laiholh) or Mirang le Lai Caholh fawnh in kan cawn ve ko hnga. Democracy Fimcawnnak phunglam nih Curriculum tuah ding ah State (Pine) ah aum mi University kha power full in pek ding asi ati nain, Kawlram ahcun, Bahu lei nih thimh hlei mi an ngei.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Kawlram Curriculum Department an um I Education Ministry tang ah an um. Universities cu: Curriculum le Fimcawnnak he aapehtlaih mi vialte cu Zalon tein ṭuanvo pek awk asi nain, Kan Pi Suu le NLD nih an pek duh lo caah Kawlram Huap Sianghleiruun Siangngakchia hna duhnak an langhter kha asi. Tampi thongthlak an si I, Dr. Thein Lwin, NNER, Thinking Classroom tuahtu zong NLD in an phuak bak ve. A fiang bik mi cu: Kawlte Luban kip nih Democracy phunglam in Fimcawnnak kalpi an duh ballo. Pi Suu le NLD zong nih Democracy Education System in an kal ve lo.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Burmanization Education Methodology tu in an kan kal pi. SAC cozah nih NLD chan ah tuah mi NESP kha mihrut zemlo tlaih in aatlaih rih caah Federal Fimcawnnak phung cu chimh hlah. Democracy Fimcawnnak mumal pelte hmanh aum lo. Cucu Chin mipi nih hngalh a herh ngai ngai. Nan Pathian le Khuazing Nan Pi Pi nih a tuahcia mi Fimcawnnak ti phun in an i lak cang MAH le SAC nih. NUG, NUCC le ICNCC zong nih NESP ning in kalpi an timh ve. NUG, NUCC, NLD le Pi Suu Dohkalh siloin nan theihhngalh khawh nak hnga Bianabia lak mi tu asi.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Democracy Fimcawnnak phung ah Curriculum ṭuanvo lak ding mi cu Primary (Township Education Department), Middle (District Education Department), High Level (State Education Department), University (mah he aapehtlaih mi University nih). Federal Fimcawnnak le Amyotha Pinngiazi Fimcawnnak Curriculum tuah tu ah: Primary level cu Pengtlang or Miphun ṭenge hna cung ah ngat in dirh mi Fimcawnnak phu nih ṭuanvo an lak lai caah Township mumal in a kal khawh ve hnga lo. Hi nih hin we are one in CHIN asi ter bik lai I, pumkhat sinak ah an kan hruai khawh bik lai. Ramkhel ah CHIN Mi kan Zawtnak rai, Cancer le Virus zong a dam piang ve fawn lai.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Middle School Level ah cun Mirang caa le Laiholh lawng tein kan in cawn piak ah a ṭhabik lai. High School ah cun, Mirang caholh lawng in Cawnpiak asi lai. High Level cu Tang (12) ah I lim asi te lai. Middle level ah hin Mirang holh ati khawh lomi an um sual ahcun Laiholh in tang-8 kan cawn ter hna lai. Cuticun Chinram ah Zatlang holh cu Fimcawnnak in aa sersiam ve hnga kum (10) hnu ah. Tlangholh ah Mirang holh ti cu Mirang miphun asilo mi CHINMI nih kan hmang awk asi lai lo.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Official language belte cu Mirang le LAI he kan hmang ṭi khawh ko. Poi lem hlah. Mindat, Kanpelet, Paletwa, Dai, Zotung, Lautu, Tonzang, Sizang, tbk Upa hna kan tawn mi hi ka hal tawn hna. Tlangholh ah LAIHOLH hi an cohlan dih. A cohlan lomi hna an um nak ram ahcun Middle tiang hi an caholh in cawnnak nawl pek ve ahcun asi khawh ko lai an ka ti ngawt dih. Tang (9) le tang (10) ah Laica kan cawn lai, Mirang caholh he tiah an ka leh dih, KEIMAH nih ka tawn mi Upa hna nih cun:
Federal le Amyotha Pinngiazi (Curriculum le Instruction Guidelines) cawn awk ah Cawnnak Caholh le Konglam ṭawlreltu le khuakhan Lairel tu bu cu Ram chung le Ram leng CHIN Mifimthiam hna kha rian pek an si ve lai. Politician cu Policy lawng kan chuahpi ve lai. ALL CHIN INCLUSIVE mumal kan hung chuahpi ve lai. Paucan Dohthlennak aathawk ka, NUG Cozah an dirh Tlawmpal ahkhan Chinland Cozah kha rak dirh khawh sisehlaw, Curriculum le mi fimthiam hna he tlin khitkhet tein, Federal Fim Cawnnak in kan kal khawh diam cang hnga. Hruaitu Upa san an tlai lo caah Chin Cozah cu tu tiang kan in ngeih khawh rihlo.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Nain apoi lem rih lo. CDF nih nan tuah mi Siang Inn ahcun aum cia mi khah cawn chung ko hnaseh, Chin Cozah an hung dirh bak in Curriculum he kan in zulh te hna lai. CHINRAM khuate lei cu CDF nih an uk dih cang hna. Siang Inn an onh nak zong Kumkhat atlin deng cang. Federal phung in Ukpen nak zong CDF nih an tuah dih cang. IDPs le Refugees zong an zohkhen dih cang hna. Ngandamnak lei le Siizung zong cantling tein an on khawh cang. CHIN Cozah serh awk ah ṭuanvo pek mi hna santlai lo nak cu CDF nih a maimilh cang hna. CDF cung tu ah lawmhnak bia chimh buin Sual thupha cuai te ko ne uh, zei kan ti hnga, ka bawipa le bawinu te le.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
CHIN Cozah nan dirh khawh tikah, Federal Fimcawnnak he lam an kan hruai khawh tu ding Dr. Khin Maung Thein ka hung chuahpi ko hi. Anih hi D. Ed in Philippine Cozah University ah adih mi asi. Pi Suu le CCU sin in Amyotha Literature Award ahmuh co tu asi. Amah le ram chung Ramleng Chin Mifimthiam hna an I bawmh lai cu.
<a href=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs.jpg”><img src=”http://www.cherrypar.com/wp-content/uploads/2022/06/FHMJnHIVkAAxCJs-300×178.jpg” alt=”” width=”300″ height=”178″ class=”alignnone size-medium wp-image-33933″ /></a>
Zophei asi nain, A nu le pa thawk kehnak cu Lautu asi. Lawng Sang phun an si. Note: Ramdang University ah peh khawh nak (Primary, Middle, High, University, Master le Ph.D telin); Ramdang mi le Chin mi Mifimthiam rual nih Visiting Professors le Permanent Professor kong cu kan CHINMI kan pa le Mifimthiam hna nih ṭuanvo an lak ve te lai. Aherh mi Budget cu CBCUSA, CACC, FBA, HBA tbk nih ṭuanvo an kan lak ve te lai.
Leave a Reply