China Nih American Ralring A Peek!!

China Nih American Ralring A Peek

China cu Taiwan rilli pawngkamah raltuk cawnnak a ngeih hnu tlawmpal a rauh hlanah Taiwan rilli ah tilawng a mawng mi American tilawng pakhat cu China nih ralring a peek tiah China ralkap nih May ni 11 ah thawng thanhnak a tuah. Number 7 ti lei ralkap in dungci aa tel mi USS Port Royal  raltuknak tilawng cu vawleicung upadi ningin pung hman tein Taiwan tikulh ah an mawngh nak kong cu American ti lei ralkap hna nih May ni 10 ah thanhnak a tuah ve tiah theih a si.

American tilawng cu mah tikulh  ah cun thlakhat ah voihnih a kal peng mi a si i, Taiwan nih mah tikulh cungah American tilawng kalnak nawl a peek mi cungah China biatak tein a thinhung tiah theih a si. China nih Democracy in ukmi Taiwan ramah tilawng na mawngh tiah a kalhdoh tiah theih a si.

China PLA ralkap phu hna nih mah tilawng cu kah dingin an hngak peng i, a tu ah kahding bakin  ralring a peek cang hna tiah theih a si. ” American nih mah colcanghnak hi a tu le tu in a tuah peng i, buaibainak chuahter dingin an kan tuah, Taiwan zalonnak ralkap phu sinah palhnak a chiat pawl an kuat mi le Taiwan tikulh cungah buainak chuahter hramhram dingin an um.” ti zongin China nih thanhnak a tuah. Source: Reuters

“Nan ruahning chim cio uh kei ka ruah ning cu” Kan dohthlen nak ah hin ral ado mi kan ralkap hna hi biahal nak kan ngeih piak cang hna seh tihi a si, Camp le Office ii a tthu ko mi bia hal leng mang cu an chim kel kha an chim ttheu rih ko lai, A ttuan tu le a tong tu a doh tu a kap taktak tu hna kha bia kan hal piak ve cang hna seh tihi mizei media sin paoh ah ka ruah nak ka chim. Nan ruah nak chim cio uh, Ral doh ii a kal taktak mi hmuh ton mi le Office a tthu mi pawl bia chim mi aa dang tuk cang. Credit; Salai Bawi Lung

Thawngdang Relchap>>>><<<< Remembrance Day (Philhlonak Ni) le Japan Ralkap Sungh Zatlaak An Tonnak Kong. Tu thla November 11 ni khi England ram ah cun Remembrance Day (Philhlonak Ni) tiin raldonak le ralkahnak hmun i ralkap a thi mi hna philhlonak an tuah ni camtuak a si. Hi ti i tuah cu British Empire ram a rak si mi colony ram vialte nih WW1 raldonak a vun dih (11.11.1918) kum in an thawk mi asi, ti si. USA ah cun Veterans Day tiin an tuah i rampi in i dinh ni ‘holiday’ ah an hman.

Hi ni ah hin England ram mi hna cu an kehlei ṭaang ah Poppy Flower (Bing Paar) an i benh tawn hna. Bing Paar nih ‘it le thih’ hmelchunhnak a put tiah an ruah. Hi Remembrance Day an tuah mi he pehtlaihter pah in WW2 lio ah Japan ralkap le British-Indian ralkap Manipur ram chung, Imphal khua pawng hrawng le Naga ram Kohima khua fiang-tlang i an rak i tukkahnak kong le Japan ralkap raltuk an sunghnak kong tlawmpal ka vun ṭial.

Cu hmun i an raltuknak cu ralkap kong tuanbia ṭialtu cheukhat nih WW2 lio ah Germany le a bawmtu ram ralkap nih Russia khuapi Stalingrad tuklaak an rak timh i an i tukdo lio he an tahchunh hna i ‘Stalingrad of the East’ raldonak tiah an auh. Battle of Stalingrad (23 August 1942 – 2 February 1943) raltukdonak ah hin an kap hnih in minung 2 millions tluk an rak thi ti si.

Vawleicung raltukdonak ah a hruhrang le thihloh a tam bik raltuknak a si, ti si. Russia Communist kong he pehtlai in ‘Animal Farm’ cauk ṭialtu George Orwell nih cun cu raltuknak cu a cauk chung ah ‘Battle of the Windmill’ tiah min a phuah piak hna. 2013 kum ah British National Army Museum nih thimfung (vote) laak halnak an tuah i WW2 lio ah Imphal le Kohima raltukdonak cu British nih ral an tuk mi vialte lakah a linsa le a hrokual bik mi raltuknak ‘Britain’s Greatest Battle’ a si tiah an thim.

Japan ralkap lei in ral an tuknak ah a voi khatnak sungh zatlaaknak an ton a si i mah cu raltuknak nih cun Asia ram chung raltukdo ning zong a vun thlenter ti si. Japan ralkap nih India ram chung lei ah raltukdonak an rak tuah mi cu Saping an rak i Palh cikcek khi a si. Tu tan i Min Aung Hlaing le Kawl ralkap pawl nih ram uknak nawl an laak i an i timh ning in thil a kal ti lo bantuk he ka lawhter ngai. Tu tan cu Kawl ralkap pawl zong Saping i Palh cikcek dawh an si cang.

When You Go Home, Tell Them of Us and Say, For Your Tomorrow, We Gave Our Today. Inn Na Tlun Tik-ah, Kan Kong Hi Chim Te Hna, Na Thaizing Caah, Kan Tuchunni Kan Pek. A cung i biazai cu British miphun biazai ṭial thiam ‘John Maxwell Edmonds’ nih a rak phuah mi a si i, WWII lio ah Kohima khua fingtlang i Mirang le Japan ralkap faak taktak in an rak i kahdonak ah a thi mi hna ruak vuinak thlaan hmun lungdonh i an ṭial mi a si.

Vawleicung ralpi pahnihnak (WWII) a thawh lio ah Japan ralkap nih British, France le American cozah rak uk mi South East Asia colony ram vialte cu 1942 kum in an rak tuklaak dih. Mah cu hlan ah China ram nichuahlei vialte, Hongkong le Taiwan tikulh cu an rak teilaak cia dih cang. Japan ralkap cu an vun ṭhawng ngai i, Burma le a pawngkam Chin, Kachin, Shan, Karen, Karenni, Yakhine ram zong Mirang ralkap kut in an vun tei laak khawh dih hna i, a hnu ah India ram chung lei kah le teilaak ding in an hun i tim.

Mah cu India ram chung kah le tuklaak ding in timhnak a chuahpi tu ralbawipa cu China, Malaya le Singapore raltuknak ah a rak i tel cang mi, Burma ah an rak chiah mi hna Japan ralkap 15th Army Commander Lieutenant General Renya Mutaguchi a rak si. WW2 lio ah Japan ralkap (Tilawng ralkap, Vanlawng ralkap, Ke ralkap) le adang an ralkap vi-alte fonh dih ah million 4,473,000 tluk an rak um ti si. Division pakhat ah ralkap (15,000 ~20,000) kar an um. Mah cu lio ah cun Japan ralkap Division pali cu 15th Army tang ah an rak um. Ralkap bu ser ning ah Mirang nih ‘Corps’ an timi ralkap bupi pakhat cu Japan nih ‘Army’ an ti mi he khin an tlawmtam zat aa khat nawn.

 Japan ralkap ah Section pakhat ah ralkap (12 in 15) kar an um i, Section pathum ah Platoon pakhat, Platoon pathum ah Company pakhat, Company pathum in panga tiang fonh ah Bat-talion pakhat a si. Battalion panga le adang ralkap bawmtu bu he fonh ah infantry regiment pakhat a si. General Mutaguchi nih aa timh mi cu, British ralkap bupi 4th Corps hmunhma laknak HQ Manipur ram Imphal khua cu hei tuk laak i cu in Kohima hei tuk laak hnu ah Dimapur in Assam ram le British India ram pi hei tuk laak ding khi a hei si.

Asinain mah cu raltuk ding aa timh mi cu mah cu lio a division ralkap bawi pawl le Singapore i a ummi Japan ‘Vice-Chief of Staff of the Southern Expeditionary Army’ nih duh lo ngai an rak al, ti si. A bik in ralkap pawl an ei ding mi tirawl kalpi le i chanhnak ah thil har a si lai an rak ti. Natein a hnu ah Vice-Chief of Staff pa cu an ṭhial i India ram kah doh ding cu thla tam nawn an i ceihmai hnu ah Burma uktu ah an chiah mi Japan ralbawi General Kawabe (Commander in Chief of the Burma Area Army), General Hisaichi Terauchi le Japan Prime Minister Tōjō nih an hna an tlaakpi hna, ti si.

Cun khatlei ah India ram independence ngah ding in hriamnam he British ralkap a do mi India National Army leader Subhas Chandra Bose zong nih India tukkah ding cu biatak tein a rak sawm ve hna. Imphal le Kohima cu Japan ralkap Division pathum 15 Division, 31 Division le 33 Division nih hei tuklaak ding in an i tim.

1944 kum March thla chung ah 15 Div. le 31 Div. nih Chindwin tiva an hei tan i 15 Div. ralkap nih Manipur ram Naga khua Ukhrul in Imphal le Kohima kar lam phih ding, 31 Div. nih Kohima hei kah pah in Kohima le Dimapur kar Mirang ralkap pehtlaihnak lam kham ding le 33 Div. nih Kalaymyo le Chin Hills in Manipur tiva an hei tan i Churachanpur in Imphal kar um British ralkap pawl cu an hei tukkah hna.

Cu ti i Japan ralkap nih Imphal khua lei tuklaak an timh lio ah lampi in a rak khamtu British-Indian ralkap pawl he an i kahdohnak ah tam tuk te an thi an paam manh ti si. Mah ti i an thih tam le ral pah a har cu hngal in cu raldonak hotu Japan 15th Army commander sin ah a Division commander nih hnulei i thawn kherh ṭhan ding in ruahnak an pek mi cu duh lo in an pathum tu in an rian in a phuah hna ti si.

A tang hi cu Imphal le Kohima raltuknak i aa tel mi hna nih ‘Tales By Japanese Soldiers’ timi ‘Japan Ralkap Hna Nih Chim Mi Tuanbia Kong’ cauk ka leh mi chung in an chimmi tlawmpal ka laak mi an si. March thla ni 25 ah hnulei ah i thawn uh tiah nawlpek a ra i mui ah regimental headquarters umnak lei ah kan i fon. Kan hnu zarh hnih liam ah Manipur tiva a tan ṭi mi kanmah ralkap sawmkua chung in mi pakul naak tam deuh fang lawng kan taang.

Kan battalion ralkap minung zariat le sawmnga nih Chindwin tiva pi kan tan nain, ni hleihnih hnu ah ral a tu kho mi ralkap hnarcheu, 425 lawng kan taang. Mah cu sunghnak ngan ngaingai a si i, ral do khawhnak battalion ralkap thazaang pi a dih dengmang ti awk khi a si. Voi tampi faak ngai in kan i kah hnu, April thla lai ah nitlaak lei Kohima tlaang cu kan laak khawh nain 138th Regiment cu rawl ei awk kan ngei ti lo.

Mirang nih eidin le thilri chiahnak inn cu an khangh dih hna i facang ṭhuam khat le kuan fang khat zong a taang ti lo. Kei le ka hawile nih kan ti khawh bikcem mi ah ral umnak i caw sakuang pathum kan hmuh khawh mi te a si. Cu bantuk sining ah zeitin dah ral tu kho ding cu kan si hnga? April ni 5 in zarh thum ca kan ration rawl cu a hung dih. April zarh thumnak a hun tlin hnu in cun, pawṭaam tuar in bisakut changreu tlawmpal te le caw sakuang kan ei hna.

Imphal Raldonak kan thawkka lio ah kan regiment cu ralkap 3,800 kan um. Kan general pa nih nichuah lei ah hnu i thawn ding in nawl a chuah ah, a nungdam mi za hnih-thum hrawng lawng kan taang cang hna. Ruahpi sur i dornak um loin, kan keden cu a ṭet-boh dih i hramh le ṭulhri in kan ṭem hna. Tha ngeih ti lo ah ṭhengṭhunh i ṭhunh in le kuan lo he kan rifle meithal liang ah i khinh pah in nawnceek lam har sau kal kan i thawh hna. Sii lei kan ralkap bu nih a dam lo le hmapu mi laang in an put hna ah an naal an tolh pah.

Acheu laang putu ralkap pawl cu anmah hrimhrim an derthawm, thazaang an ngei ve ti lo i baat tuk cet ti lo hnu ah an tlu lengmang ve tawn. Mah cu ah, laang in an put mi hna mizaw le hmapu nih a fah tuar ah an hraam an ai ahcun, ‘Nan chim a tam ahcun nanmah tein nan kal lai, cheengpalang ah laang he kan in thlaak chih hna lai,’ tiah an ti hna.

Cu ti i ral sungh in hnulei an i thawn ṭhan lio ah lampi i an rak hmuhton mi an tuarfahnak kong cu Japan ralkap Serjeant Yasumasa nih ‘Pathian Nih A Hlawt Mi Hna’ – ‘Those Forsaken by God’ ti tiang in a rak ṭial ve. Raltuknak ah hma a pu mi ralkap si-inn phanh khawh aa zuam mi hna le a zaw a dam lo i ral ram ah a um kho ti lo mi hna; aho regiment ralkap chung mi an si ti hngalh lo mi ralkap tampi cu i hnuk i bah pah in le duhsah huamsam tein lampi an zul hna. Cu raltuknak in a kiar i an hawile ralkap bu pi a zul phan kho ti lo mi hna he anmah le anmah i zohkhenh in lampi ah an taang hna. Mah cu ralkap a thong le a za cu an dihlak ngawt in an thi dih hna.

Cu kalnak lampi cu, ‘Minung Taannak Lampi’ tiah kan auh. Mah cu kaa i thil a cang mi cu minung nunning nih cohlan khawh lo mi sining pinlei ah khin a hei si. Hell ram mui cuang khi a si ko. Cu lampi i ba lengmang in kal khawh aa zuam mi hna cu kum kul tluk hrawng mino tlangval ngawt an si hna nain tar bantuk in an keng a kuul dih. An sining hmuh cu lungkuai tuk a si.

Hi tlangval ralkap hna cu thaṭhawng le ralṭha tak in ral hraang tampi a rak tu mi an si hna tiah ahohmenh nih an zum kho hna lai lo. Mah cu ral sunghnak i hnulei i thawn lio cu hmuhton bal mi ah a zualhma bik le thihloh rawhral ton hram aa thawk mi mit in hmuh mi a si, a ti. Imphal le Kohima raltuknak cu 8 March 1944 in aa thawk i 22 June 1944 ah Japan ralkap nih Kohima tlaang an chuah taak ni in a dih nain,

Japan ralkap hnu an i thawn lio ah lampi ah voi tampi an i kah pahnak le zawtfah le ṭaamhal in a thi mi an rak tam tuk rih, ti si. Japan ralkap 15th Army bupi i ralkap thazaang 85,000 a ummi chung ah 53,000 a thi le a tlau an si. British-Indian ralkap lei in Imphal le a pawngkam i kahdonak ah ralkap 12,500 tluk a thi le hmapu an si i, Kohima fingtlang i tukkahnak ah ralkap 4,000 a thi le hliamhma pu an si, ti si ve.

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*